نگاهی بر موضوع جهان شمولی دین اسلام مبتنی بر متون دینی | اصول معرفتی اسلام، گستره جهانی دارد
عدالت در معنایی که در متون اسلامی ذکر شده است و نه در معنای اصطلاحی آن در نظام جهانی اسلام، فراگیر، گسترده و عمیق است.
حمیده خلیل‌زاده | شهرآرانیوز؛ اسلام با ادعای اثبات‌شدنی و امر فرایندی قابل تحقق، خودش را دینی جهانی معرفی می‌کند. دراین‌زمینه مقالات و کتاب‌های متعدد نوشته شده است. انقلاب اسلامی ایران نیز بر مبنای همین تفکر و اصول شکل گرفته است. ویژگی‌های نظام جهانی اسلام یا مختصات جهانی‌شدن اسلامی، با هیچ نظام دیگری قابل مقایسه نیست، چراکه ایده نهایی تحقق حکومت اسلامی در عصر الهی امام‌زمان (عج)، در بیان پیامبراکرم (ص) و همه ائمه‌اطهار (ع)، در کنار تلاش‌های ایشان برای ایجاد حکومت اسلامی وجود داشته است.
در این نظام، جهانی بر پایه معنویت، عقلانیت، انسانیت، عدالت، امنیت و... شکل می‌گیرد و ازاین‌رو، جامعه‌ای است کامل و متعالی. در آغاز برخی ویژگی‌های شاخص اسلام در زمینه جهان‌شمول‌بودن را بررسی می‌کنیم و در ادامه، با ذکر آیات و روایات، گوشه‌هایی از این ادعای بحق را بیان می‌کنیم.
ویژگی‌های جامعه اسلامی در عصر امام‌زمان (عج)
باتوجه‌به اینکه ما در دوران غیبت به‌سر می‌بریم؛ می‌توانیم از روایاتی که در توصیف حکومت اسلامی در آن دوره ذکر شده است، یاری بجوییم و در جهت هرچه بیشتر تحقق‌بخشیدن به شاخصه‌های آن دوران قدم برداریم. همان‌طور که امام‌خمینی (ره) در کتاب «ولایت فقیه» بیان کرده‌اند: صدور احکام از جانب خداوند متعال بدون حکومت اصلا لغو است. باید برای نزدیک‌شدن به ایده الهی اسلام تلاش کنیم.
عدالت محوری
عدالت در معنایی که در متون اسلامی ذکر شده است و نه در معنای اصطلاحی آن در نظام جهانی اسلام، فراگیر، گسترده و عمیق است. جهانی‌شدن اسلامی می‌تواند پایانی بر ظلم و جور باشد و به ریشه‌کنی ستم‌ها و تبعیض‌ها از جامعه بشری منتهی شود. اسلام در چارجوب حکومت در یک نظام اجتماعی، بر پایه مساوات و برابری رفتار می‌کند. احادیث زیادی به این موضوع پرداخته‌اند، ابوسعید خدری. از محدثان اهل سنت، از پیامبر (ص) نقل می‌کند: شما را به ظهور مهدی (عج) بشارت می‌دهم که زمین را پر از عدالت می‌کند، همان‌گونه که از جور و ستم پر شده است، ساکنان آسمان‌ها و زمین از او راضی می‌شوند و اموال و ثروت‌ها را به‌طور صحیح تقسیم می‌کند. شخصی پرسید: معنای تقسیم صحیح ثروت چیست؟ فرمود: به‌طور مساوی در میان مردم (سپس فرمود:) و دل‌های پیروان محمد (ص) را از بی‌نیازی پر می‌کند و عدالتش همه را فرامی‌گیرد.
(شبلنجی، مؤمن، نورالابصار فی مناقب آل بیت‌النبی‌المختار، الدارالعالمیه، بیروت، ۱۴۰۵ق، ص۲۰۰.)
گسترش دانش
علم و دانش در دوره حکومت جهانی امام عصر (عج) به نهایت درجه تکاملش می‌رسد. در این دوران، هم توسعه علمی و هم توسعه اقتصادی به‌صورت همه‌جانبه اتفاق می‌افتد. ازاین‌رو، همه علوم برای دستیابی به حداکثر پیشرفت و تولیدات به کار می‌افتد. احادیثی بر این موضوع اشاره دارند. امام‌صادق (ع) می‌فرمایند: «العلم سبعة و عشرون حرفا فجمع ما جاءت به الرسل حرفان، فلم یعرف الناس حتی الیوم غیر الحرفین، فاذا قام قائمنا اخرج الخمسة و العشرین حرفا؛ هنگامی که قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان گذارد تا خرد‌های آنان را گرد آورد و رشدشان را تکمیل گرداند.»
(مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲)
بعد معنوی
توجه به معنویت در حکومت جهانی آخرالزمان (عج) به‌گونه‌ای محقق می‌شود که افراد آزادانه و بدون دغدغه با خالق هستی در ارتباط باشند. در روایت آمده است: «رجال لاینامون اللیل لهم دوی فی صلاتهم کدوی النحل یبیتون قیاما علی اطرافهم؛ مردانی که شب‌ها نمی‌خوابند، در نمازشان چنان اهتمام و تضرعی دارند که انگار زنبوران عسل در کندو وزوز می‌کنند، شب را با نگهبانی‌دادن پیرامون خود به صبح می‌رسانند.»
اطمینان و امنیت
در یک حکومت ایده‌آل، امنیت شرط توسعه و لازمه پرداختن به معنویت و ادامه زندگی مصلحانه است. در حدیث می‌خوانیم: «حتی تمشی المراة بین العراق الی الشام لاتضع قدمی‌ها علی النبات و علی راس‌ها زینت‌ها لا یهیج‌ها سبع و لا تخافه؛ راه‌ها امن می‌شود چندان که زن از عراق تا شام برود و پای خود را جز روی گیاه نگذارد. جواهراتش را بر سرش بگذارد، هیچ درنده‌ای او را به هیجان و ترس نیفکند و او نیز از هیچ درنده‌ای نترسد.»
(صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ج۳، ص۱۴۴)
رضایتمندی
حکومت جهانی اسلام، حکومتی است که آسمان و زمین هردو از آن اظهار رضایت و خشنودی می‌کنند و عرشیان و فرشیان آن را دوست دارند. حکومتی که نتیجه و برکات آن برای همه، حتی مردگان، فرج و گشایش است. در حدیث ذکر شده است: «یرضی بخلافته السماوات و الارض؛ یحبه اهل السماوات و الارض.»
(محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ص۱۸۷)
اطاعت از، ولی
اطاعت از امام‌زمان (عج) در حکومت جهانی‌اش، باید اطاعتی خالص و کامل باشد. در حدیث آمده است: «و یقونه بانفسهم فی الحروب و یکونه ما یرید منهم؛ با جانشان امام را در جنگ‌ها یاری می‌کنند و هر دستوری به آن‌ها بدهد، انجامش می‌دهند.»
(محمدی ری‌شهری، میزان‌الحکمه، ص۱۸۷)
در قاب آیات و روایات
جهان‌شمول‌بودن آموزه‌های دین مبین اسلام حقیقتی با ادله است که بین مسلمانان هیچ شک و تردید و ابهام و اختلافی درباره آن وجود ندارد. اسلام از مبنا یک دین جهانی و همگانی است و آیینی است که رسالت آن هدایت و نجات همه انسانها در همه عصر‌ها و نسلهاست. جهانی‌بودن اسلام را میتوان با استناد به برخی از آیات قرآن کریم اثبات کرد:
رسالت جهانی پیامبر اکرم (ص): «قل یا ای‌ها الناس انی رسول‌ا... الیکم جمیعا.» (سوره اعراف: ۱۵۸)
قرآن برای همه انسانها نازل شده است: «و ما هو الا ذکر للعالمین.» (سوره قلم: ۵۲)
دارابودن قوانینی هماهنگ و منطبق با فطرت آدمی:
«فطرة ا... التی فطر الناس علی‌ها لا تبدیل لخلق‌ا.» (سوره رم: ۳۰)
ارزش‌نهادن به علم و دعوت به آن: «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون.» (سوره زمر: ۹)
نگاه جامع و کامل به همه جنبه‌های جهان هستی و نیاز‌های بشری: «ما فرطنا فی الکتاب من شیء.» (سوره انعام: ۳۸) و اینکه خداوند در سوره نحل قرآن را «تبیانا لکل شیء» توصیف کرده است.
تأکید بر برابری همه انسانها و نفی تبعیض و برتریهای نژادگرایانه و قومی و زبانی:
«قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم الا نعبد الا ا.» (سوره آل‌عمران: ۶۳)
نفی سلطهپذیری و عبودیت غیر خدا در آیه آل‌عمران آیه ۶۴ «ولا یتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون ا...» یا آیه ۱۴۱ سوره نسا «ولن یجعل ا... للکافرین علی المؤمنین سبیلا».
نفی ظلم و فساد در هر شکل و با هر انگیزهای: «ولا تفسدوا فی الارض بعد اصلاحها.» (سوره اعراف: ۵۶)
در سوره نسا ذیل آیه ۱۳۵ دعوت به عدالت و قسط را مشاهده می‌کنیم: «کونوا قوامین بالقسط شهداء لله.»
قرآن کریم در آیات دیگری بر جامعیت و کامل‌بودن و اینکه تنها دین مقبول اسلام است، تأکید و تصریح کرده است که به برخی از این آیات اشاره می‌شود:
در سوره آل‌عمران آیه ۱۹ بر این امر تأکید شده است: «ان الدین عندا... الاسلام.» در ادامه همان سوره در ذیل آیه ۸۵ می‌فرماید: «ومن یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الآخرة من الخاسرین.»
توجه به نیاز‌های معنوی بشر و ترسیم خطوط حیات معقول با مدنظر قراردادن شاخص‌های معنویت، عقلانیت و اعتدال.
خداوند در سوره روم آیه ۷ انسان را به بعد معنوی زندگی نیز توجه می‌دهد: «و یعلمون ظاهرا من الحیاة الدنیا و هم عن الآخرة هم غافلون.»
در سوره عنکبوت نیز در باب تعقل ذکر شده است: «تلک الامثال نضرب‌ها للناس و ما یعقل‌ها الا العالمون.»
توصیه به رفتار عادلانه و اعتدال در آیه شریفه ۸ سوره مائده که می‌فرماید: «اعدلوا هو اقرب للتقوی» یا «ان ا... یْمر بالعدل و الاحسان».
خدمات و ره‌آورد‌های منطقه‌ای انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی با احیای تفکر اسلامی نقش اسلام و مسلمانان را در عرصه‌های مختلف برجسته ساخته و عنصر هویت اسلامی را به‌عنوان واقعیتی پذیرفته‌شده در برابر هویت جهان‌شمول غرب قرار داده است. انقلاب اسلامی با تشدید اسلام‌خواهی از طریق ترویج اسلام سیاسی، بسیاری از مسلمانان جهان را در مسیر بازیابی هویت اسلامی خویش قرار داد. در تداوم انقلاب نیز ایران با داعیه رهبری جهانی درصدد اسلامی‌شدن جهان از طریق وحدت مسلمانان در مبارزه با مستکبران بود.
فرانسواتوان، ژنوپولوتیک شیعه
دراین‌زمینه تلاش‌های فراوانی برای صدور و گسترش افکار انقلابی در جهان صورت گرفت که این تلاش‌ها موفقیت‌ها و ناکامی‌هایی را به‌همراه داشته است. این مسئله نه‌فقط نتایج بلندمدتی برای خلیج‌فارس، خاورمیانه و همه جهان اسلام داشته است، بلکه دستاورد‌هایی برای سراسر جهان به ارمغان آورد. انقلاب اسلامی ایران با احیای اسلام و تفکر اسلام سیاسی، خودش را مقابل غرب و فشار‌های شدید نظام بین‌الملل قرار داد، اما همین امر غرب را در شناخت بهتر و جامع‌تر اسلام ترغیب کرد و به‌تدریج مطالعات اسلامی و اسلام‌شناسی به‌شدت جای شرق‌شناسی را گرفت. یکی از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری این مطالعات، جنبه‌های مختلف تأثیرگذاری انقلاب اسلامی در سطوح منطقه‌ای جهانی بوده است.
بازتاب انقلاب اسلامی بر شیعیان لبنان، ص ۱
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
